PAZIRIK KURGANI

PAZIRIK HALISI

 

 sosyal medyada yer alan ve bir çok kere uzmanlarca araştırılmış ve yazılmış, farklı yorumlar katılmış Türk Kültür Sanat Tarihinin de izlerini taşıyan  PAZIRIK KURGANI ve onunla isimlendirilen ve dünyanın ilk halısı olarak kabul edilen PAZIRIK HALISI dır. Bu konuyla ilgili birçok yazı kaleme alınmış aynı düşünce tarzı ve yaklaşımla yorumlanmıştır. Bu yorumlar genelde PAZIRIK HALISI gün yüzüne çıktığı an ve zamanlarda yorumlanmıştır. Bu çok doğaldır normal karşılanır. Fakat aradan geçen zaman ve araştırmaların sonucuna bakılmaz ilk yorumlandığı biçimde kalır gider. Aslında araştırma yapanlar birçok fırsat ve imkanları kullanarak yürütülen çalışmaların sonunda elde edilen bulguları kendi düzen ve sunuşlarıyla müzelerinde sergilerler.

Ama biz Türklere düşen önemli görevler vardır. Bilgi edinme, araştırma yapma gibi elbette her kes kendince yapabileceği bir şeyler vardır.

Pazırık kurganı: Türk kültür ve sanat tarihinin ilk bilinen gün yüzüne çıkarılmış eserleridir. Pazarık halısı olarak adlandırılan halı da Türklerin ve Türk dünyasının da en önemli ve öncelikli sanat eserlerindendir. Teknik olarak yapılışı, desen özelliği, kompozisyon, renk, düğüm özelliği ve birçok özelliği içinde barındıran nadide ve değerli bir eserdir. Bu eserin tarihi süreci ve eseri meydana getiren toplumunun gelişmişlik durumu inceleyenlere birçok veriler sunmaktadır. İnsanlığın gelişen teknik birikimleriyle eserin karbon yaşı belirlenmiştir.

Pazırık Kurganı

-           Rus arkeolog Rudenko İkinci Dünya Savaşından sonra güney Sibirya bölgesinde belirlenen kurganlarda araştırmalara başlamış ve birçok araştırmalar yapılmış pazırık kurganında bu şekilde gün yüzüne çıkarılmıştır. Rus, İran, Hindistan, Çin gibi eski medeni toplumlarla etkileşim halinde bulunduğu tespitine varılmıştır.

-           Güney Sibirya’da, Altay Dağları eteklerinde bulunan bu kurganda birçok eser bulunmakta. Altın-gümüş değişik eşyalar bulunmuştur.

-           Leningrad Ermitaj Müzesinde sergilenmektedir.

-           M.Ö. 5. yy. Da tahmin edilen ve karbon testi ile de belirlenen bu eserler de Göktürkçe yazılmış eserler üzerine işlenmiştir.

-           Çok gizli olarak sürdürülen ve sonraları müzede sergilenmeleri ile açığa çıkarılmış. Bir garip ve gizli pazırık kurganı

-           Öncelikle Şah Rıza Pehlevi (İran) tarafından büyük merak uyandırmış kendi kültürlerine ait olduğuna ısrarcı bir şekilde uğraş verdiği eserlerin incelenmesinde İsrailli arkeolog ve dilbilimcilerin (???) ve uzun zamana varan incelemeler sonucunda gerçek gizlenememiştir.

-           Günümüz teknolojisiyle Sanat eserleri arkeolojik kazılardan çıkan bir his bir eser ve eşya karbon tekniği ile birlikte saklanamayan bir gerçektir. Bir olgudur.

-           Bu eserlerin yerleşik bir kültür özelliği taşıdığını Türklerin göçebe olarak yaşayan bir toplum olduğu zannedilen şehir kültürü olmadan meydana getirilemeyeceğinin iddiasıdır. Aslında… Bu ülkeler Türklerin şehirleşmiş büyük bir medeniyet kurmuş ve o medeniyetin eserleri olduğunu ortaya koymuştur. Güç kuvveti ve yaşadığı coğrafyanın dışında birçok yerlerden eşya teknik belge ve ilişkiler içinde gelişerek böylesine ürünler ortaya koymuşlardır.

- Türk ilmiği ile kök boyama özelliği pazarık halısının en önemli teknik olgularıdır.

 

Bu bilgiler ışığında birçok sorular ve merak edilen hususlar akla geliyor:

-           Çok gizli ve saklı yürütülmüş Türki Cumhuriyetlerin (SSCB) dağılmadan önceki yapılan arkeolojik konuların talan edildiği 50’li yıllardan 30 yıl sonra sergilenmesiyle açığa çıkarılmıştır.

Çok gizli ve saklı durum bize göredir.

-           Bu kazıların yapılmasına imkân veren durum coğrafi oluşumlar sonunda buzulların erimesi sonucu oluşumlar sonucu kazı imkânı vermesidir.

Biz Türkler bu tespitleri ve bunun sonuçlarını bilmiyoruz. Sergilenen ürünlere bakarak söyleyebiliyoruz. Tahminler ise bu bölgenin güney Sibirya bölgesinin çok eski yüzyıllarda yerleşim bölgesi olduğundan birçok kurganın olduğu birçoğunda kazı yapılıp bir kültür talanı gerçekleştiğidir.

            Kontrolsüz olarak çıkan eserlerin dünyanın birçok yerinde sergilenmesi sonucu bu veriler ve değerlendirmeler yapılmaktadır.

Türklerin kültür coğrafyası ve bu büyük alan o kadar geniş ki insanın aklında çok sorular var cevabını merak ettiği.

-           Ülkemizde çok değerli akademisyen ve sanat tarihçi ve araştırmacı hocalarımız ve ilim adamlarının çoğunlukla kendi imkân ve kabiliyetlerince yapmış oldukları çalışmaları iftiharla ve saygıyla takip ediyorum.

-           İlk okuduğunuzda bir anlam veremiyorsunuz. Bu bölgede çıkan eserlerin Amerika ve Avrupa’da ve dünyanın birçok yerinde sergilendiğini nasıl çıktığını yerden uzak yerlerde sunum yapıldığını

-           Bununla beraber özel koleksiyoncular ve özel ilgisi olan güç ve enerji sahibi insanların elinde olması ve birçok eserin gizlide kalması gibi

-           Daha birçok sorular… akılda takılı kalıyor.

-           Emperyalist anlayış… kültür kapma yarışları

-           Güç kudreti toplama büyüklenme işi gibi

-           Sorularınızı ve gerçeği bir kenara bırakıp bizim için önemli olan olgu Geleneksel Sanatlar Anadolu Sanatları, Türk Kültür Sanat tarihi anlayışı ve sunumu kullanılan estetik form biçim renk vb. birçok olgunun tarihsel süreçten geçerek gelirken yaşadığı serüvenidir.

-           Türkler yazıya geçerken damgalar, yüklenen anlamlar, gelişen formu bir (ses ile damga) üstün grafiksel anlatım ve (fonetiği) sessel derinliği ise Göktürkçe yazım kuralları öncesinde ise runik yazı özelliği ile kazanarak ileriye taşımıştır. Türk grafik sanatının başlangıcıdır ve de insanlığın ortak kültür yazı tarihinin en önemli temel unsurlarıdır.,